اوپک پیش‌بینی کرد که جهان تا انتهای سال‌جاری میلادی روزانه به‌طور متوسط ۹۰میلیون‌و۲۳۰هزار بشکه در روز نفت مصرفی می‌خواهد. درحالی‌که این عدد قبلا ۹۰میلیون و ۶۳۰هزار بشکه در روز بود. برای سال آینده میلادی هم فعلا پیش‌بینی شده که جهان روزانه تنها ۹۶میلیون‌و۸۶۰هزار بشکه نفت خواهد خواست. ساده شده این عبارات این است که دنیا نفت کمتری نسبت به برآوردهای قبلی، مطالبه خواهد کرد. همین یک عبارت کافیست که بودجه و نهایتا کشورهای تولیدکننده نفت را در ماه‌های سال‌جاری و سال آینده میلادی با سختی بیشتری مواجه کند و سایه‌اش را نیز روی مناسبات سیاسی و روابط بین‌المللی کشورهای تولیدکننده و حتی مصرف‌کننده نفت دنیا بگستراند.
هرچند گزارش ماهانه اوپک از تولید نفت ایران، با استناد به منابع ثانویه، (به‌خاطر عدم‌شفافیت فروش نفت ایران ناشی از تحریم‌ها) می‌تواند دقیق نباشد اما به هر حال یک متر قابل سنجش برای دوره‌های مختلف است. دیروز اوپک اعلام کرد که ایران در ماه آگوست روزانه یک‌میلیون و۹۴۰هزار بشکه نفت تولید کرده است. متوسط تولید نفت ایران در سال۲۰۱۹، براساس اطلاعات همان منابع ثانویه، روزانه ۲میلیون‌و۳۵۶هزار بشکه و برای سال۲۰۱۸، روزانه ۳میلیون‌و۵۵۳هزار بشکه بوده است. اگر این آمار را معیار بگیریم در کمتر از ۲سال تولید نفت ایران روزانه یک‌میلیون‌و۶۱۳هزار بشکه کاهش یافته است. دیروز قیمت نفت برنت در کانال ۳۹دلاری بود. قیمت‌های بالای ۵۰دلار ۲سال قبل به کنار، با قیمت نفت دیروز هم که محاسبه کنیم، ایران روزانه حدود ۶۳میلیون دلار و ماهانه حدود ۲میلیارد دلار از درآمد نفتی‌اش را تحت فشار تحریم‌ها، از دست می‌دهد.
رئیس‌جمهور ۲ روز پیش درآمد نفتی سال۱۳۹۸ را کمی بیش از ۲۰میلیارد دلار اعلام کرد و آن را کنار درآمد نفتی بیش از ۱۲۰میلیارد دلاری سال۱۳۹۰ قرار داد. البته که ما منتظر این آمار نبودیم. فشار اقتصادی شدیدی که در این دو سه سال هر روز بیشتر از قبل، کمر زندگی روزمره مان را خم می‌کند ملموس‌تر از آن است که حتی گفته شود. نیازی به محاسبه هم ندارد برای اینکه بگوییم درآمد نفتی امسال نسبت به درآمد ۲۰میلیارد دلاری سال گذشته کمتر هم شده است چرا که فشار اقتصادی بیشتر شده است.
اینکه در این وضعیت، با اقتصاد چه باید کرد، در تخصص این قلم نیست. اینکه همه‌گیری کرونا اقتصاد همه کشورهای دنیا را در رکود فرو برده است نیز نیازی به تشریح ندارد. اینکه کرونا، بر ایرانِ تحت فشار تحریم، فشار مضاعفی آورده است نیز ناگفته پیداست. ناکارآمدی بسیاری از تصمیمات اقتصادی و برخی بی‌کفایتی‌ها هم که عیان شده است. آنچنان که توجیهی پذیرفتنی نیست. دادگاه‌های فساد را هم که می‌بینیم. در این شرایط فقط نباید فراموش کرد که وضعیت مخاطره‌آمیز آینده بازار نفت چگونه است، ایران چقدر درآمد نفتی‌اش را از دست داده و کشور با چه میزان درآمد ارزی اداره می‌شود.
BP دیروز در برآوردی اعلام کرد که مصرف سوخت فسیلی برای نخستین‌بار در تاریخ معاصر کاهش خواهد یافت. براساس یکی از سناریوهای شرکت نفتی بریتیش پترولیوم، مصرف نفت دنیا تا سال۲۰۲۵ روزانه حدود ۳میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد. در این شرایط حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی، مسئله استراتژیکی است. فقط نکته این است که با درآمدهای حاصل از نفت، راحت‌تر می‌توانستیم چرخ اقتصاد را به‌سمت اقتصاد غیرنفتی بچرخانیم. کاش روزگاری که درآمدهای نفتی سالانه بالای ۹۰میلیارد دلاری داشتیم، حرکت به سمت اقتصاد غیرنفتی را جدی‌تر می‌گرفتیم! با شرایط امروز کار بسیار دشواری است. القصه، حالا باید حواسمان به منابع نفتی‌مان باشد که با وضعیت کنونی بازار نفت، تحریم‌ها و… کم‌خاصیت نشود!
روزنامه نگار و تحلیلگر حوزه انرژی
۱۷۲۲۳۲۲۷
